Consumptie alleen maakt niet gelukkig

Duitsland verwacht weer eens een hete herfst. Niet vanwege het weer. Dat is daar net zo slecht als in België. Nee, net zoals in de herfst van 2007 en het voorjaar van 2008 zetten de Duitse vakbonden in op een stevige loonstijging. Twee jaar geleden zorgden hoge looneisen nog voor Europees hoofdschudden. Nu moeten hogere Duitse lonen een zegen zijn voor Europa. Na jaren van abstinentie zijn de Duitsers toe aan hogere lonen. De panacee voor een zelf-dragend herstel is het echter niet.

Na de zomervakantie kwam de grootste Duitse vakbond, de IG Metall, met de officiële eisen voor de loononderhandelingen: een loonstijging van 6%. Absurd, komt meteen het automatisch reflex van de werkgevers. Het herstel is nog veel te broos voor hogere lonen. Maar ja, heeft iemand ooit een werkgever in de industrie gehoord, die loonstijgingen toejuicht? Nee, zelfs niet in goede tijden.

Hogere lonen kunnen op dit moment helpen om de sukkelende particuliere consumptie in Duitsland eindelijk op gang te brengen. De reële lonen zijn al meer dan tien jaar nauwelijks meer gestegen. Bovendien is het aantal van werknemers in lage lonen banen in de laatste jaren meer dan verdubbeld. Natuurlijk kan niemand ondernemers dwingen tot loonsverhogingen, zelfs niet de politiek. In het tijdperk van globalisering verdwijnen banen snel naar het buitenland als het cost-benefit plaatje niet meer klopt. Toch is de Duitse regering niet machteloos. De regering kan direct en indirect invloed uitoefenen op de loononderhandelingen. Het minimumloon blijft een directe en efficiënte maatregel. Aangepast per sector en regio kan het minimumloon een ondergrens zetten voor het loonniveau en daarmee de trend stoppen van een brede waaier aan lonen. Via gunstige afschrijvingsregels of investeringsincentives kan de politiek mogelijke emigratie van banen voor zijn.

En dat is niet eens alles. Consumptie alleen maakt niet gelukkig en loonstijgingen en meer consumptie alleen leiden niet tot houdbare economische groei. Kijk maar naar de Amerikaanse economie. Om de Duitse economie op het pad van een houdbaar herstel te brengen is meer nodig. Innovatie, een groeiende dienstensector, onderzoek en ontwikkeling en onderwijs zijn essentieel. Dit kan alleen met visie en strategie. Hiervoor moet de Duitse regering na de heisa rond Bundesbanker Sarrazin en het kernergiedossier weer aandacht besteden aan de economie.

Begunstigd door economische meevallers en de wind in de zeilen heeft Duitsland een unieke mogelijkheid om de economie klaar te stomen voor de toekomst. Anders zijn hogere lonen alleen de vonk, maar niet het echte vuur, en al snel uitgeblazen door de internationale concurrentie.

Deze column verscheen eerder in het Belgische dagblad "De Tijd".